Μετά από εξήντα τρεις συνεχόμενες νίκες σε ολυμπιακές διοργανώσεις, οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν την ΕΣΣΔ στον τελικό μπάσκετ των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου το καλοκαίρι του 1972. Ήταν ακόμα η εποχή που απαγορευόταν σε Αμερικανούς επαγγελματίες παίκτες να αγωνίζονται στη διοργάνωση, και ως εκ τούτου την αμερικανική εθνική ομάδα αποτελούσαν παίκτες που αγωνίζονταν στο κολεγιακό πρωτάθλημα. Ο συγκεκριμένος αγώνας είναι ένας από εκείνους που έμειναν στην ιστορία του αθλήματος, καθώς ακόμη και σήμερα αμφισβητούνται κάποιες αποφάσεις που έλαβαν οι διαιτητές στα τελευταία δευτερόλεπτα του τελικού.
Τα τελευταία δευτερόλεπτα
Με τους Σοβιετικούς να προηγούνται στο σκορ 49-48 λίγο πριν τη λήξη, η ομάδα των ΗΠΑ έκλεψε την μπάλα και έφυγε στον αιφνιδιασμό. Στην προσπάθεια για σουτ, ο Νταγκ Κόλινς κέρδισε φάουλ και το δικαίωμα να εκτελέσει δύο βολές στις οποίες ευστόχησε, διαμορφώνοντας το σκορ στο 49-50 υπέρ της ομάδας των ΗΠΑ. Οι Σοβιετικοί επανέφεραν την μπάλα, όμως οι διαιτητές διέκοψαν τον αγώνα ένα δευτερόλεπτο πριν από τη λήξη, καθώς ο προπονητής της ΕΣΣΔ είχε ζητήσει time-out μετά τις βολές. Η μπάλα δόθηκε ξανά στους Σοβιετικούς οι οποίοι επανέφεραν την μπάλα ανεπιτυχώς, με το χρονόμετρο όμως να δείχνει λανθασμένα ότι απέμεναν πενήντα δευτερόλεπτα. Οι παίκτες των ΗΠΑ, πιστεύοντας πως το παιχνίδι είχε λήξει, άρχισαν να ξεσπούν σε πανηγυρισμούς για τη νίκη τους. Κατόπιν διαβουλεύσεων στη γραμματεία τελικά αποφασίστηκε να επαναληφθεί η επαναφορά από τους Σοβιετικούς, με το χρονόμετρο να επιστρέφει στα τρία δευτερόλεπτα. Με μια μακρινή πάσα στην αντίπαλη ρακέτα ο Ιβάν Γιεντέσκο τροφοδότησε τον συμπαίκτη του Αλεξάντερ Μπέλοφ, ο οποίος απέφυγε το μαρκάρισμα δύο παικτών της ομάδας των ΗΠΑ και πέτυχε το νικητήριο καλάθι εντός χρόνου, διαμορφώνοντας το τελικό σκορ στο 51-50.
Οι διαμαρτυρίες
Ακολούθησε πανδαιμόνιο, με τους μεν Σοβιετικούς να πανηγυρίζουν έξαλλα και τους δε Αμερικανούς να διαμαρτύρονται εντονότατα προς τους διαιτητές και τη γραμματεία. Επικρατούσε η απόλυτη αντιστροφή συναισθημάτων, καθώς και οι δύο πλευρές προσπαθούσαν να συνειδητοποιήσουν τι είχε συμβεί. Σχεδόν μισό αιώνα αργότερα, οι Αμερικανοί αδυνατούν να χωνέψουν αυτή την εξέλιξη κάνοντας λόγο για μεροληπτική αντιμετώπιση των διαιτητών υπέρ της ΕΣΣΔ. Η ένσταση που υπέβαλαν μετά τη λήξη του αγώνα απορρίφθηκε με ψήφους 3-2, ενώ σε ένδειξη διαμαρτυρίας δεν παρέλαβαν ποτέ τα ασημένια μετάλλια. Για πολλά χρόνια αργότερα η οργή των περισσότερων παικτών των ΗΠΑ παρέμενε το ίδιο έντονη, υποστηρίζοντας ότι οι διαιτητές θα μπορούσαν να επαναλάβουν τα τελευταία τρία δευτερόλεπτα τόσες φορές όσες θα χρειαζόταν η ομάδα της ΕΣΣΔ. για να σκοράρει! Ενδεικτικό της οργής τους είναι ότι δύο από τους παίκτες υποχρέωσαν τους συγγενείς τους μέσω διαθήκης να μην κάνουν ποτέ αποδεκτά τα μετάλλια μετά τον θάνατό τους.
Η ταινία
Ο δραματικός τελικός του μπάσκετ στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου το 1972 έγινε ταινία στη Ρωσία τον Δεκέμβριο του 2018, με τίτλο «Going Vertical». Έχοντας σπάσει κάθε ρεκόρ εισιτηρίων, αποτελεί πλέον την εμπορικότερη ταινία του ρωσικού κινηματογράφου με έσοδα της τάξης των είκοσι εκατομμυρίων ευρώ, μόνο για τις δύο πρώτες εβδομάδες προβολής της. Η ταινία αποτυπώνει τον θρίαμβο της ομάδας της ΕΣΣΔ χωρίς να είναι απόλυτα ακριβής, σημειώνοντας όμως ότι βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Αυτό οφείλεται στις αντιδράσεις των συγγενών κάποιων παικτών και του προπονητή, καθώς οι περισσότεροι από αυτούς έχουν ήδη πεθάνει. Σε κάθε περίπτωση όμως πρόκειται για μια συγκλονιστική ταινία, η οποία αποτυπώνει γλαφυρά τα όσα συνέβησαν σε εκείνον τον αξέχαστο τελικό που έληξε υπέρ της ΕΣΣΔ.